Czym jest diakonat stały?

Diakonat w Kościele

„Chrystus, którego Ojciec uświęcił i posłał na świat (J 10, 36), za pośrednictwem swoich Apostołów, ich następców, to znaczy biskupów, uczynił uczestnikami swego uświęcenia i posłannictwa. Oni zaś w sposób prawomocny przekazali misję swego posługiwania w różnym stopniu różnym osobom w Kościele. Tak oto kościelne posługiwanie, ustanowione przez Boga, jest sprawowane na różnych stopniach święceń przez tych, którzy już od starożytności noszą nazwę biskupów, prezbiterów i diakonów”(KK 28).

Historia diakonatu

Instytucja diakonatu rozwijała się w Kościele zachodnim bez przeszkód aż do V wieku. Później, z różnych przyczyn, rozpoczął się powolny schyłek. Doszło do tego, że diakonat pozostał jedynie etapem przejściowym dla kandydatów do święceń kapłańskich (por. WRD 2). 

W wyniku kontrowersji poreformacyjnych Sobór Trydencki nakazał, aby przywrócono diakonat stały, tak jak było to w starożytności, z właściwą mu funkcją w Kościele. Decyzja ta nie została jednak zrealizowana. Zalecenie ponowił Sobór Watykański II, mówiąc wyraźnie o możliwości przywrócenia diakonatu jako właściwego i trwałego stopnia hierarchicznego (zob. KK 29; por. DM 16).

Za wprowadzeniem w Polsce diakonatu stałego w obecnej chwili przemawia przede wszystkim potrzeba ukazania diakonatu jako właściwego i trwałego stopnia hierarchicznego (por. KK 29) i ożywienia w ten sposób wspólnot chrześcijańskich (por. WRD 3). Chodzi też o to, by określone posługi spełniane dotąd w sposób stały przez świeckich, świadomie uczestniczących w misji ewangelicznej Kościoła, otrzymały trwałe wsparcie w postaci sakramentalnej łaski święceń diakonatu, aby ich wypełnianie mogło być skuteczniejsze (por. DM 16; por. KKK 1571).

Specyfika diakonatu – „diakon jest wyświęcany nie dla kapłaństwa, lecz dla posługi”

Służba (diakonia) należy do istoty całego posłannictwa Kościoła, w sposób szczególny do jego szafarzy, diakonowi zaś jest zlecona niejako z urzędu. Przemawia za tym sam opis ustanowienia siedmiu diakonów dla obsługiwania stołów (por. Dz 6, 1-6). Diakonat stanowi niższy stopień w hierarchii służebnej i jest włączeniem w posługę Jezusa Chrystusa. 

Szczególny udział w Jezusowej diakonii zyskuje wierny drogą sakramentalną. Podobnie jak dwa stopnie uczestniczenia w kapłaństwie (episkopat i prezbiterat), tak i stopień służby (diakonat), są udzielane za pośrednictwem aktu sakramentalnego nazywanego »święceniami« (por. KKK 1554). Sakramentalność święceń diakonatu włącza wyświęconego w posługę urzędową Kościoła, aby mógł spełniać misję na wzór Chrystusa Sługi – Syna posłanego przez Ojca i namaszczonego Duchem Świętym (por. RFD 4; DMD 22, 27).

Diakonat nie stanowi części kapłaństwa i nie pociąga za sobą funkcji kapłańskich. Diakon jednak przynależy do hierarchii i w sobie właściwy sposób uczestniczy w działalności właściwej kapłaństwu hierarchicznemu. Jest on przeznaczony do pomocy kapłanom i służenia całej wspólnocie Kościoła (por. KKK 1554). Swoją misję wobec Ludu Bożego w diakonii słowa, liturgii i miłości wypełnia w łączności z biskupem i jego prezbiterami (por. KK 29; KPK, kan. 1008 i 1009 zmodyfikowany na mocy Motu proprio Benedykta XVI Omnium in mentem z 26 października 2009 r.). Na specjalne związanie diakona z biskupem wskazuje fakt, że w obrzędzie święceń tylko biskup wkłada na niego ręce (por. KKK 1569).